Nigdy się tego nie nauczę. Po prostu nie mam do tego talentu. Też to kiedyś powiedziałeś? Winę za te słowa ponoszą nieprzemyślane pochwały i inne oceniające komentarze, które usłyszałeś w dzieciństwie. Jak myślisz? Jak wyglądałoby Twoje życie, gdybyś nie wierzył w te słowa?


Gdy byłeś mały, często malowałeś obrazki. Namalowałeś psa. Miał miękkie futro, łatkę nad uchem, a nawet cztery łapy! Nie starałeś się specjalnie, ale pani z przedszkola w zachwycie zakrzyknęła: „Jaki piękny pies! Masz prawdziwy talent do malowania!”.

Na pierwszej lekcji mnożenia koleżanka z ławki błyskawicznie rozwiązała wszystkie zadania. Też się starałeś, ale nie zrozumiałeś tego równie szybko. Nauczyciel pochwalił Twoją koleżankę za dobre wyniki, a Twoją pracę zostawił bez komentarza. Powiedziałeś do siebie: „Po prostu nie jestem dobry z matematyki”.

Dwa rodzaje nastawienia

W ten sposób narodziło się Twoje nastawienie na trwałość (fixed mindset), czyli przekonanie, że rodzimy się z konkretną ilością talentu i potencjału. To nastawienie jest przyczyną przekonania, że istnieją rzeczy, których nie jesteś w stanie zmienić i możesz być dobry tylko w niektórych dziedzinach.

Szczęśliwie możesz podejść do sprawy zupełnie inaczej. Nastawienie na trwałość (fixed mindset), możesz zastąpić nastawieniem na rozwój (growth mindset). Zrozumieniem, że przez wysiłek i ciężką pracę każdy wyznaczony cel jest w zasięgu ręki. Przekonaniem, że trudności na drodze są naturalne, a błędy nie ujmują inteligencji.

Oba terminy zostały zdefiniowane przez dr Carol Dweck, profesor uniwersytetu Stanford. Badania nad różnymi nastawieniami zaczęły się od jej fascynacji odmiennym zachowaniem ludzi w obliczu trudności. Zauważyła, że jedni ekscytują się wyzwaniami i postrzegają je jako doskonałą okazję do rozwoju. Drudzy wycofują się w obawie przed porażką, która odebrałaby im wypracowany wizerunek.

U samej siebie zdiagnozowała wyjątkowo ciężki przypadek nastawienia na trwałość. 😉 Wspomina swoje doświadczenie ze szkoły, gdzie nauczycielka usadzała dzieci według punktów IQ. W tej klasie tylko wystarczająco inteligenta osoba mogła mazać tablicę i czyścić gąbki. Wstydem było popełniać błędy, bo było to równoznaczne z utratą statusu inteligentnego dziecka. Ten strach doprowadził do tego, że rzadko wychodziła ze swojej strefy komfortu. Pracując na Stanfordzie nie chciała podejmować się niektórych wyzwań. Wolała rozgrywać swoje życie zachowawczo. Dopiero prowadzenie badań nad nastawieniem ją uzdrowiło. Bo nastawienia na rozwój można się nauczyć.

Jak zmienić swoje nastawienie?

Pierwszym krokiem do zmiany nastawienia jest zrozumienie, że trudności i porażki są normalne na każdej drodze rozwoju. Napotkanie przeszkody to moment, kiedy możemy najwięcej się nauczyć. Im trudniejsze zadanie, tym większe zmiany w strukturze mózgu. Żeby przyswoić nieznane dotąd informacje muszą wytworzyć się nowe połączenia neuronalne. Jeżeli chcesz żeby ścieżki pomiędzy neuronami były dobrze wydeptane, to powtarzaj i ćwicz. Tak samo jak ciało na siłowni.

Powiedzenie dziecku, że może zabrać swój mózg na siłownię i sprawić, że urośnie jak muskuły siłacza, jest dla niego szalenie ekscytujące. Cieszy się, że wytwarza nowe neurony i połączenia między nimi, gdy robi coś trudnego. Chce mieć silny mózg i wie, że osiągnie to podnosząc intelektualne ciężary.

Jak nastawienie na rozwój wpływa na wyniki w szkole?

W 2016 r dr Carol Dweck przeprowadziła badanie w Chille na uczniach dziesiątej klasy. Polegało na sprawdzeniu jak uczenie nastawienia na rozwój (growth mindset) wpływa na wyniki w szkole. Wszyscy uczniowie poznali te same strategie rozwiązywania zadań. Niektóre klasy dodatkowo uczyły się growth mindsetu. W badaniu wzięło udział 168 tysięcy dzieci, czyli 98 % wszystkich uczniów z dziesiątych klas w Chille. Wyniki porównywano na testach matematycznych i językowych.

Dzieci nauczone nastawienia na rozwój znacznie przewyższyły wynikami dzieci pozostawione w nastawieniu na trwałość. Co ciekawe, uczniowie z domów o niskim przychodzie, które uczyły się w kiepskich szkołach, ale poznały growth mindset prześcignęły dzieci z najlepszych szkół, które nie zostały nauczone nastawienia na rozwój.

Moc słowa

Też możesz nauczyć się tego nastawienia, a swojemu dziecku możesz pomóc je rozwinąć. Twoją największą siłą są słowa. Spróbuj używać precyzyjnych komunikatów. W ten sposób łatwiej będzie Ci skomentować zachowanie dziecka, a nie jego jako osobę. Gdy dziecko przyjdzie do Ciebie z szóstką ze sprawdzianu, zamiast: „Ale jesteś mądry!” powiedz: „Musiałeś dużo pokombinować żeby rozwiązać to zadanie? Opowiadaj!”. Dzięki temu, gdy dziecko któregoś dnia wróci do domu z czwórką nie będzie zastanawiało się czy teraz zamieniło się w głupie.

Zamiast „Jesteś taki grzeczny!” powiedz „Dziękuję że pomyślałeś o odniesieniu kredek na miejsce. To bardzo pomocne!”. Zamiast „Jesteś niegrzeczny!” powiedz „To nie był dobry wybór. Co możesz zrobić inaczej następnym razem?”. Takie komunikaty są zrozumiałe dla dziecka. Nie poczuje się oceniane, tylko będzie wiedziało nad czym może popracować.

Czy historie z początku artykułu mogły potoczyć się inaczej?

Co pani z przedszkola mogła zrobić inaczej? Mogła okazać Ci zainteresowanie przez zadanie kilku pytań: „Ten pies jest naprawdę duży. Jak myślisz, ile ma lat? Czy namalowanie budy było dla ciebie trudne?”. W ten sposób podkreśliłaby istotę procesu, a nie sam wynik w postaci „pięknego psa”. Nie umocniłaby też w Tobie przekonania, że talent nie wymaga wysiłku.

A nauczyciel matematyki? Mógł powiedzieć, że to w porządku, że jeszcze tego nie rozumiesz i pokazać inny sposób na nauczenie się mnożenia. Podczas pierwszej lekcji mógłbyś malować dwa razy po trzy kółka i podliczać wynik. Zapewne na kolejnej lekcji potrafiłbyś już rozwiązać zwykłe równanie.

Jakie korzyści płyną z nastawienia się na rozwój?

Dziecko wzrastające w środowisku nastawionym na rozwój ma szansę na wykorzystanie swojego pełnego potencjału. Gdy wie, że wszystkie umiejętności można rozwinąć to chętnie podejmuje wyzwania. Szuka nowych rozwiązań, gdy coś mu się nie udaje. Wie, że jeśli czegoś jeszcze nie potrafi, to może to zmienić swoim wysiłkiem. Rozumie, że porażki go nie określają. Uczy się dla przyjemności, ciekawych przeżyć i rozwoju, a nie dla ocen, czy podziwu innych.

Takie otoczenie chcemy zapewnić Twojemu dziecku w Miłej. Będziemy się uczyć, mylić i doskonalić. Bo jak mówi  Carol Dweck:

„Po co martwić się tym czy wygląda się mądrze, gdy w tym samym czasie można się stawać mądrzejszym.”

 

 

Źródła:

TEDx Talks, After watching this, your brain will not be the same | Lara Boyd | TEDxVancouver 15.12.2015 [dostęp 23.05.2019] ] Dostępne w Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=LNHBMFCzznE&feature=youtu.be

Dweck, C. (2017), Nowa psychologia sukcesu. MUZA SA

Claro S., Dweck C., Paunesku D. (2016). Growth mindset tempers the effects of poverty on academic achievement. National Academy of Sciences.

Brock A., Hundley H. (2018). In Other Words: Phrases for Growth Mindset: A Teacher’s Guide to Empowering Students through Effective Praise and Feedback. Ulysses Press.

Brock A., Hundley H. (2016).The Growth Mindset Coach: A Teacher’s Month-by-Month Handbook for Empowering Students to Achieve. Ulysses Press.

Talks at Google, Carol Dweck: “The Growth Mindset” | Talks at Google, 16.07.2015 [dostęp 23.05.2019] Dostępne w Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=-71zdXCMU6A&t=1698s